Aromatherapie maakt gebruik van essentiële oliën, die de kernkracht van een plant representeert. Door de combinatie van geconcentreerdheid en vluchtigheid kan de olie goed in het lichaam worden opgenomen en worden ingezet voor zowel fysiek als mentaal balansherstel.

Deze essentiële oliën komen voor in allerlei plantensoorten. Afhankelijk van deze soort wordt de olie aan de zaden, schors, bladeren, bloemen, hout, wortels, of hars onttrokken. De kwaliteit van de essentiële olie is erg belangrijk voor de geneeskrachtige werking. De olie moet gewonnen zijn uit biologische planten en ook het versnijdings- en destillatieproces moeten goed gebeuren. Goedkope oliën die alleen voor hun sterk geurende werking zijn bedoeld, bevatten de geneeskrachtige eigenschappen dus niet.

Het gebruik van essentiële oliën werd al door de oude Egyptenaren en later ook door de Grieken en de Romeinen toegepast. De term aromatherapie werd voor het eerste gebruikt door de Franse parfumeur René Maurice Gattefossé (1881-1950).  Hij deed in de jaren twintig uitgebreid onderzoek naar de geneeskrachtige eigenschappen van lavendelolie.

Door deze benaming, aromatherapie, wordt de indruk gewekt dat deze therapie de sterkste werking heeft door zijn geur (aromatisch). Dit is echter slechts een deel van zijn eigenschappen. Van deze eigenschap wordt wel dankbaar gebruik gemaakt. Natuurgeneeskundig therapeuten gebruiken essentiële oliën namelijk al als diagnostisch hulpmiddel. Door de olie aan een dier aan te bieden kan het aangeven of de olie wel of niet past. Het instinct dat (samen met het reukvermogen) in het autonome zenuwstelsel gevestigd is kan het dier vertellen of de sterk waargenomen geur op dat moment geschikt is. Dit werkt alleen bij curatieve (om te genezen) en niet bij preventieve (om te voorkomen) inzetbaarheid van middelen.

Essentiële oliën kunnen op 3 manieren worden ingezet. De keuze is afhankelijk van de plaats waar de klacht zich bevindt en de oorzaak.
Inzetten kan op van de volgende manieren:
● Inademing: voor inwerking op emoties of luchtwegen.- Geurlampje, geursteentje, aromastone, aromastreamer.
● Inname: voor inwerking op organen, orgaanstelsels of de algehele constitutie.- Altijd met een emulgator: honing, appelmoes, zuivel, eigeel, appelstroop.
● Aanbrengen op de huid: voor inwerking op de huid, onderliggende organen, spieren, pezen of gewrichten.- Altijd in combinatie met een vette plantenolie: jojoba-olie. Deppend aanbrengen. Bij sommige klachten kan voor massage gekozen worden.

Door de geconcentreerdheid van de olie (1 druppeltje olie staat bijvoorbeeld gelijk aan 8 bollen knoflook) en zijn geneeskrachtige werking, is voor het gebruiken van deze therapie enige kennis vereist.